پدیده سد معبر یکی از بارزترین معضلات شهرداری تهران از بدو تاسیس بلدیه تا بحال بوده و هست و عامیانه ترین تعریف برای این پدیده نابهنجار، مسدود نمودن معبر یا گذری است که توسط برخی افراد با اهداف مختلف و از جمله مهمترین آنها کسب درآمد، برای رفت و آمد شهروندان ایجاد شده و این در حالیست که برابر استاندارد های جدید جهانی در نظام شهری، پیاده روها  عموما بعنوان یکی از جاذبه های شهری برای مردم و توریسم بحساب می آید.

بدلیل متعارف بودن نرخ ارز و سهولت سفرهای خارجی، خیل قابل توجهی از هموطنان و خاصه مسئولین مملکتی در دهه های گذشته حداقل یکبار لذت گشت و گذار در پیاده روهای کشورهای همسایه همچون ترکیه، امارات و... را تجربه نموده و گاها وجود برخی رستورانها و کافی شاپ ها که با اخذ مجوز عرضه خدمات از مراجع ذیصلاح آن کشور و رعایت دستورالعملهای بهداشتی و ...، مواد غذایی و نوشیدنیها را عرضه مینمایند، از نزدیک مشاهده نموده اند.

توجه به ظواهر و عدم تطابق آنچه که در سایر کشورها بصورت هنجارهای اجتماعی ظهور و بروز نموده با برخی از رفتار و کردار مردم ما که مبتنی بر تبعیت از اخلاق و مرام اسلامی است، باعث گردیده تا برخی مسئولین و مدیریت شهری با الگو برداری نابجا از برخی از این بظاهر هنجارهای مورد پسند کسری ناچیز از شهروندان در زمینه های فرهنگی، اجتماعی و .... که بواقع از دیدگاه اخلاقی و اسلامی، دفاع از آنها محلی از اعراب ندارد و اجرای شتابزده این الگوها در برخی از نقاط با اولویت کسب درآمد، بدون در نظر گرفتن تبعات منفی آن، نظام شهری و شهر نشینی را با چالش های جدی و عمیق مواجه نموده اند.

متاسفانه یکی دوسال است که براساس یکی از همین الگوهای نادرست مجوز استفاده از پیاده رو ها برای برخی از رستورانها و کافی شاپ ها و ... در برخی مناطق تهران مخصوصا منطقه ۲ صادرگردیده  و شهرداری با اخذ عوارض از صاحبان مشاغل مرتبط با موضوع، فصل جدیدی از تضییع حقوق شهروندی و ایجاد اختلال در عبور و مرور بدون مخاطره عابران پیاده از معابر مخصوصا سالمندان و افراد کم توان جسمی را آغاز و در اقدامی عامدانه، پا را از شهر فروشی فراتر نهاده و با فروش پیاده روها اینگونه معابر را از حیِّز انتفاع خارج نموده و علاوه بر ایجاد مشکلات زیست محیطی بدلیل طبخ غذا در برخی از این محلها در محیط سرباز، موجب تنزل اصول بهداشتی و سلامت غذایی گردیده، حال آنکه  براساس احادیث و روایات مستند این شیوه و روش نه تنها  در فرهنگ دینی ما تایید نشده بلکه نهی هم گردیده، آنجا که رسول اکرم صلی الله علیه وآله و سلم فرمود.. الاکل فی السوقدَناءَهُ (غذا خوردن در کوچه وبازار پستی است)

گذشته از تعالیم عالی اسلام و رعایت شئون و آداب رایج منطبق بر هنجارهای اجتماعی، در شرایط بد اقتصادی سالهای اخیر که بخش عمده ایی از جامعه شهری برای تامین مایحتاج اولیه زندگی دچار مشکلات اساسی بوده وممکن است ماهها طعم پروتئین های اساسی از جمله گوشت و... را در وعده های غذایی خود نچشیده باشند، طبخ غذاهای رنگ و وارنگ و پخش بوی آنها و سرو غذا در انظار عامه از باب اخلاقی و انسانی فاقد هرگونه توجیه بوده، لذا این طرح از منظر و دیدگاههای مختلف اجتماعی هم در این شرایط بسیار نامناسب میباشد.

اشکال مهمتر این طرح و بعضا طرحهایی از این دست در سازمانهای باصطلاح ذیصلاح! ما اینست که قبل از اینکه دستورالعمل مشخص و مطالعه شده ایی که با آداب فرهنگی و اجتماعی و شهری مطابقت داشته باشد تدوین و ابلاغ گردد، بدون هر گونه مطالعه و صرفا با تکیه بر توجیحات و تصمیمات فردی توسط طراح طرح و لحاظ نمودن منافع اقتصادی (که اصلی ترین هدف از اجرای اینگونه طرحها میباشد ) طراحی و مورد موافقت مسئولین امر قرار گرفته  و اجرایی میگردد و اسف بارتر آنکه در اندک زمانی پس از اجرای طرح، معایب و مشکلات آن بروز نموده و دست اندرکاران را  وا میدارد  که بفکر چاره افتاده و با اجرای شتابزده دستور العملی دیگر  مبتنی بر حفظ منافع جاری مسیر را تا مدتی دیگر برای کسب در آمد نامشروع شهرداری هموار نمایند  که البته با تفحصی هر چند ساده و سطحی میتوان دریافت که سیاست غلط و غربی " هدف وسیله را توجیه مینماید"  کاملا بر اینگونه تصمیمات و برنامه ها حاکم و غالب است.

اخیرا آقای سالاری عضو محترم شورای اسلامی شهر تهران در مصاحبه ایی طولانی ابعاد چرخه شهر فروشی را با ذکر نمودار و....  و با آب و تاب وافر در روزنامه همشهری توضیح دادند، حال آنکه بهتر بود که ایشان به بیلان شهرداریهای مناطق تهران در کسب درآمد بهر قیمت و از هرطریق هم اندکی توجه نموده و تبعات ناشی از این اقدامات نسنجیده را به چالش میکشیدند. 

جمع اضداد بین گفتار  رئیس جمهور که  مکررا شعار حقوق شهروندی و رعایت آن را سر میدهد با عملکرد شهرداریها که با فروش پیاده رو ها حقوق شهروندی را رسما نقض میکنند نیز در جای خود قابل تعمق و تامل است و در این میان باید بحال و روز شهروندی که برای عبور امن از پیاده رو مجبور است در فواصلی برای ادامه مسیر به خیابان بیاید و مجددا به پیاده رو برگردد، در وضعیتی که احتمال بروز خطر و عوارض غیر ممکن نیست، باید تاسف خورد.
متاسفانه اینگونه اقدامات بدون در نظر گرفتن استانداردهای معمولی مثل:
عرض گذر مطلوب.
مسطح بودن گذر.
رعایت حقوق شهروندان و عبور ایمن تحت هر شرایط در فضای فروخته شده.
استفاده از سازه مناسب.
عدم مسدودی کامل گذر پیاده رو.
و...فقط با نگاه کسب درآمدی اندک، تجاوز آشکار به حقوق شهروندی است و در این تغییر کاربری صد البته شهرداری باید پاسخگوی تمامی خسارات و آسیب های وارده به شهر وندان باشد. و دست آخر آنکه  در این برهه حساس نبایستی امنیت جسمی و روحی مردم بی اهمیت تر از نمایش تجملگرایی و اجرای الگوهای بی هویت غربی باشد. 
 

پایان/